Poniżej IV część serii ogólnopolskiego programu „Nieskończenie Niepodległa”. Publikujemy ważne momenty decydujące o stuleciu. Liczymy, że publikowane materiały (teksty i fotografie) zachęcą Państwa do zagłębienia się w dzieje historii naszego kraju, zwłaszcza w jubileuszowym roku.

Kwiecień 1920. Gen. Antoni Listowski (pierwszy z lewej) podczas rozmowy z atamanem Symonem Petlurą. Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe

Front wschodni
Ustanowiony na dobre wiosną 1919, front polsko-bolszewicki przesuwa się sukcesywnie na wschód. Po zwycięstwie Polaków nad Ukraińcami w Galicji Wschodniej, front ten obejmuje także Wołyń i linię rzeki Zbrucz.
Z końcem marca 1920 staje się jasne, że rokowania pokojowe z Sowietami są z ich strony grą pozorów. 21 kwietnia w Winnicy Polska i Ukraińska Republika Ludowa uzgadniają zasady współdziałania. Piłsudski i ataman Semen Petlura mają prowadzić wspólne wojska przeciw bolszewikom, dominującym w ukraińskiej stolicy. Wbrew oczekiwaniom, armia nie zyskuje szerokiego poparcia ludności.

• 1 listopada 1918 – wraz z wybuchem konfliktu o Lwów rozpoczyna się wojna polsko-ukraińska
• 16 lipca 1919 – konflikt polsko-ukraiński kończy się zwycięstwem Polaków, po wyparciu armii ukraińskiej za linię rzeki Zbrucz
• 21 kwietnia 1920 – Rzeczpospolita podpisuje ugodę z rządem ukraińskim, uznając Ukraińską Republikę Ludową. Strony między innymi uzgadniają przebieg granicy polsko-ukraińskiej na linii Zbrucza i Prypeci oraz współpracę militarną przeciw wojskom bolszewickim na terenie Ukrainy
• 25 kwietnia 1920 – rozpoczyna się ofensywa Wojska Polskiego i armii Ukraińskiej Republiki Ludowej na opanowany przez bolszewików Kijów
• 26 kwietnia 1920 – Naczelnik Państwa Józef Piłsudski wydaje odezwę do Ukraińców:
  Wojska Rzeczpospolitej Polskiej na rozkaz mój ruszyły naprzód, wstępując głęboko na ziemię Ukrainy. Ludności ziem tych czynię wiadomym, że wojska polskie usuną z terenów, przez naród ukraiński zamieszkanych – obcych najeźdźców, przeciwko którym lud ukraiński powstawał z orężem w ręku, broniąc swych sadyb przed gwałtem, rozbojem i grabieżą. Wojska polskie pozostaną na Ukrainie przez czas potrzebny po to, aby władzę na ziemiach tych mógł objąć prawy rząd ukraiński. Z chwilą, gdy rząd narodowy Rzeczpospolitej Ukraińskiej powoła do życia władze państwowe […] – żołnierz polski powróci w granice Rzeczpospolitej Polskiej
• 7 maja 1920 – Wojsko Polskie wkracza do Kijowa
• Koniec maja 1920 – bolszewicy przechodzą do kontrofensywy
• 13 czerwca 1920 – ostatnie jednostki Wojska Polskiego opuszczają Kijów
• 25 lipca 1920 – bolszewicy przełamują obronę rzeki Zbrucz.

Materiały przekazane przez Ośrodek KARTA w ramach Programu „Nieskończenie Niepodległa”, www.nieskonczenieniepodlegla.pl, www.karta.org.pl.